Door Dokter C.M. Zwaan
Leukemie
Het woord Leukemie betekent letterlijk 'wit bloed'. Deze naam is ontstaan door de ophoping van zieke witte bloedcellen in het bloed van leukemie patiënten. Leukemie ontstaat echter niet in het bloed maar in het beenmerg, en kan daarom beter als 'beenmergkanker' worden aangeduid. Het beenmerg is de bloedfabriek waar de bloedcellen worden aangemaakt. Nadat de cellen in het beenmerg zijn uitgerijpt komen ze als rijpe cellen in het bloed waar ze hun werk doen. Als de cellen verouderen worden ze opgeruimd en door nieuwe cellen vervangen.
Bij leukemie is er een groep cellen in het beenmerg ontspoord, zodanig dat zij heel veel nieuwe cellen aanmaken zonder dat dat nodig is. Deze zieke cellen drukken dan de gezonde cellen aan de kant, waardoor die niet meer aangemaakt kunnen worden. Er ontstaan dan klachten van het gebrek aan gezonde rode bloedcellen (bloedarmoede met klachten als moeheid en bleek zien), gezonde witte bloedcellen (koorts en infecties) en bloedplaatjes (blauwe plekken en bloedingen). Daarnaast kunnen leukemie cellen zich opslaan in lymfeklieren en in de lever en milt, zodat opgezette lymfeklieren en een opgezette buik kunnen ontstaan. Leukemie kan ook pijnklachten geven, zowel in de buik maar ook klachten van pijn in de armen of benen (botpijn).
Vaak kan de diagnose snel gesteld worden met behulp van bloedonderzoek, maar soms pas na een prik in het beenmerg (beenmerg punctie). Er wordt ook altijd een ruggenprik gedaan om te kijken of er leukemie cellen aanwezig zijn in het ruggenmergsvocht.
Leukemie kan ontstaan vanuit verschillende soorten bloedcellen. Als de zogenaamde lymfocyten zijn aangedaan spreekt men van lymfatische leukemie. Deze kan weer onderverdeeld worden in leukemie uitgaande van voorlopers van B- of T-lymfocyten. Als de leukemie ontstaat uit andere witte bloedcellen, of de rode bloedcellen of bloedplaatjes spreekt men van myeloide leukemie. Bij kinderen komt met name zogenaamde acute leukemie voor (dus acute lymfatische of acute myeloide leukemie), wat betekent dat de klachten vaak in korte tijd ontstaan.
Per jaar krijgen in Nederland ongeveer 100-125 kinderen leukemie. Het meest voorkomend is acute lymfatische leukemie van voorlopers van B-lymfocyten.
De behandeling bestaat uit anti-kanker medicijnen, ook wel chemotherapie genaamd. Deze medicijnen maken de kankercellen kapot. De behandeling is sterk afhankelijk van het exacte type leukemie dat er bij uw kind is vastgesteld. Bij lymfatische leukemie duurt de behandeling meestal 2 jaar, en kan een groot deel van de behandeling poliklinisch gegeven worden. Bij myeloide leukemie is de behandeling korter maar ook intensiever, en worden de medicijnen meestal tijdens een ziekenhuisopname gegeven.
De behandelings resultaten zijn ook weer afhankelijk van het type leukemie wat is vastgesteld. Over het algemeen wordt ongeveer 80% van de kinderen met acute lymfatische leukemie weer beter, terwijl dat voor myeloide leukemie op de 60-70% ligt. Tijdens de behandeling wordt uw kind vaak in een zogenaamde risico-groep geplaatst, wat vanzelfsprekend invloed heeft op de prognose. Die risicogroep wordt bepaald op grond van diverse factoren, zoals eventuele chromosoom afwijkingen in de leukemiecellen en de verdwijn-snelheid van de leukemiecellen.
In Nederland worden de behandelprotocollen gemaakt door de Stichting Kinderoncologie Nederland (SKION, www.skion.nl), wat het samenwerkingsverband is van de Nederlandse kinder hemato/oncologen.